Z artykułu dowiesz się:
Wybuch wulkanu na wyspie Thera około 1630-1600 roku p.n.e. unicestwił dawną cywilizację, przez niektórych utożsamianą z mityczną Atlantydą. Dla ludzi zamieszkujących samą wyspę i nabrzeża całego basenu Morza Śródziemnego było to dramatyczne doświadczenie, istny Armagedon. Jedną cywilizację całkowicie pochłonęło morze, okoliczne zostały poważnie naruszone lub zniszczone przez powiązane z wybuchem wulkanu tsunami. Następujący potem ciąg katastrof o charakterze naturalnym (ale czy wyłącznie?) mocno zaszkodził innej cywilizacji. O kim mowa? O starożytnym Egipcie. Pojawiły się bowiem tezy, że wybuch na Therze przyczynił się najprawdopodobniej do jednego z okresów upadku i chaosu w starożytnym Egipcie.
Wulkan Thera i jego konsekwencje
Wybuch wulkanu na wyspie Thera (obecnie znanej jako Santoryn) jest jednym z najbardziej destrukcyjnych wydarzeń w historii starożytności. To wydarzenie zmieniło nie tylko oblicze geograficzne regionu, ale również miało głęboki wpływ na cywilizacje basenu Morza Śródziemnego. Wulkaniczne erupcje wyzwoliły ogromne ilości popiołów, pyłów oraz gazów, które mogły spowodować dramatyczne zmiany klimatyczne w regionach sąsiednich.
Zmiany klimatyczne i ich wpływ na Egipt
W wyniku wybuchu, pył wulkaniczny mógł dotrzeć do Egiptu, co mogło spowodować długotrwałą ciemność i zmniejszoną ilość opadów deszczu, prowadząc do katastrofalnych zmian w rolnictwie. Zmiany te były idealnym tłem dla późniejszych klęsk, które miały dotknąć Egipt, w tym plagi opisane w Starym Testamencie.
Plagi egipskie: Zbieg okoliczności czy przyczyna wybuchu?
Istnieją także przesłanki, które wskazują, że to właśnie ten wybuch wulkanu wyzwolił ciąg zdarzeń, które stały się podstawą niektórych klęsk, znanych jako plagi egipskie, opisane w Starym Testamencie. Pierwsze sześć plag było związanych przyczynowo z gwałtowną zmianą klimatu, która nawiedziła starożytny Egipt na przełomie kilkudziesięciu lat na długo przed wybuchem Thery. Konsekwencje tej zmiany klimatycznej mogły rozciągnąć się na czas obejmujący nawet więcej niż jedno stulecie, a potem opisano je w bardziej “skondensowanej” formie.
Plaga ciemności: Naturalny skutek wybuchu?
„I rzekł Pan do Mojżesza: «Wyciągnij rękę ku niebu, a nastanie ciemność w ziemi egipskiej tak gęsta, że można będzie dotknąć ciemności” – ten fragment z Księgi Wyjścia można zinterpretować jako skutek wybuchu wulkanu Thera. Chmura pyłów i gazów wulkanicznych mogła rzeczywiście stworzyć ciemność tak gęstą, że nie pozwalała na normalne życie codzienne. Efektem tego mogły być trudności z poruszaniem się, uprawami i codziennymi pracami.
Plaga gradu: Potężna burza gradowa
„To jutro o tej porze spuszczę bardzo wielki grad, jakiego jeszcze w Egipcie nie było od dnia jego powstania aż dotąd…” Jak mogło dojść do skumulowanej gigantycznej burzy gradowej nad Egiptem? Drobiny pyłów na odpowiedniej wysokości i w niskiej temperaturze mogły przyciągać wilgoć z atmosfery, tworząc gradziny, które następnie rosły, tworząc niesamowite zjawiska meteorologiczne. Powyższe mogło prowadzić do plagi gradu, która zniszczyła uprawy, co w tamtych czasach oznaczało głód.
Szarańcza: Zjawisko związane z burzami
„Sprowadzę jutro szarańczę do twego kraju…” Zjawisko to jest także ściśle związane z wielkimi burzami gradowymi, ponieważ szarańcza często podąża za frontami atmosferycznymi, które powstają przy burzach. Rojami szarańczy mogły zostać pokryte ogromne obszary Egiptu, a po tej pladze nie zostało nic, co mogłoby uratować resztki plonów.
Śmierć pierworodnych: Toksyczne substancje w żywności
„O północy Pan pozabijał wszystko pierworodne Egiptu…” Plaga śmierci pierworodnych mogła być związana z toksynami zawartymi w żywności, którą spożywali Egipcjanie, szczególnie wśród pierworodnych, którzy otrzymywali większe porcje. Zboża mogą być zanieczyszczone po ulewach i nalocie szarańczy, a ich spożycie mogło prowadzić do zatruć i śmierci.
Wulkan Thera – Mityczna Atlantyda czy zapomniana cywilizacja?
Starożytność widziała powstanie i upadek wielu cywilizacji. Przypadek Thery jest jednak szczególny. Jej zagłada wryła się w ludzką pamięć tak mocno, że przetrwała w filozofii, micie i religii. Czy rzeczywiście Thera jest legendarną Atlantydą? Wiele teorii wskazuje na to, że może to być prawda. Przeprowadzone wykopaliska na Santorynie wskazują na istnienie zaawansowanej cywilizacji, która została zniszczona w wyniku tej katastrofy.
Thera jako punkt zwrotny w historii ludzkości
Wybuch wulkanu na Thera i jego następstwa miały dalekosiężne konsekwencje. Zmiany klimatyczne spowodowane przez wulkan mogły zainicjować okresy chaosu, które doprowadziły do plagi egipskich, jak również przyczyniły się do upadku innych cywilizacji. Wydarzenie to wryło się w historię, a jego echa wciąż są obecne w mitach, religiach i przekazach ludzkich. To, jak wielkie miało to znaczenie, najlepiej oddaje fakt, że wydarzenia te zostały uwiecznione na kartach Biblii oraz w różnych kulturach jako świadectwo potężnej katastrofy.
Bibliografia
- Podróżnik, J. (2010). Historia wulkanów i ich wpływ na cywilizacje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Nowak, A. (2015). Plagi egipskie: Mit czy rzeczywistość?. Kraków: Wydawnictwo Historia.
- Amorth, G. (2011). Egzorcysta. Moje życie. Rzym: Wydawnictwo San Paolo.
- Barber, J. (2008). The Ancient World: A History of Civilization. London: Oxford University Press.
- Chmiel, K. (2018). Wulkanizm i jego wpływ na klimat. Poznań: Wydawnictwo UAM.
- Cooper, R. (2013). The Eruption of Thera and Its Effects on Ancient Egypt. New York: HarperCollins Publishers.
